Hacettepe Üniversitesi

Tez Özeti: Eldeki verilere göre, Ahmed Adnan Saygun'un en erken, 1931-1932 tarihli Suite başlıklı eserinde kullandığını saptadığımız [3,5,3], [3,3,5] ve [5,3,3] yapıları; bestecinin 1991 yılında iki bölümünü tamamladığı ve son eseri olan 4. Yaylı Çalgılar Kuarteti de dahil olmak üzere, toplam 41 eserinde pek çok kez yinelenir. O denli ki, bu yapıyı Saygun akoru olarak nitelendirmek, abartılı bir yaklaşım olmayacaktır. Böylesi bir tablo, "bestecinin, Saygun akorunu sıklıkla ve yoğunlukla kullandığı yapıtlarında, söz konusu yapıyı nasıl ele aldığı" sorusunu akla getirmekte ve konunun ele alınacağı bir analitik çalışmayı zorunlu kılmaktadır. Bu çalışmada, söz konusu analiz, Saygun'un solo piyano için değişik yıllarda kaleme aldığı ve başlıklarında Aksak Tartılar Üzerine ibaresi bulunan dört albümünden ikincisi olan ve 1967'de tamamlanan Aksak Tartılar Üzerine Oniki Prelüd, Op. 45 örnekleminde gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucunda aşağıdaki temel sonuçlara ulaşılmıştır: • [3,5,3] ve türevi yapılar, Prelüd:3 ve 9 haricindeki tüm prelüdlerde yoğunlukla kullanılmaktadır. • [3,5,3] ve türevi yapıları kullanımında; genişletme, bölme, ses taşıma, iç içe kullanma ve eşzamanlı kullanma olmak üzere, Saygun'a özgü beş yaklaşımdan söz edilmesi mümkündür. • [3,5,3], literatürde Bartók akoru olarak anılmakla birlikte, Saygun'un, bu yapının bir türevi olan [3,3,5]'i ilk kez kullandığı tarih, Bartók'la tanışmasından 4 (ya da 5) yıl öncesine işaret eder. Bu durum, Saygun'un, [3,5,3] ve türevlerini "Bartók'tan alıntılayarak değil, bestenigâr makamından hareketle oluşturduğu" kanısını güçlendirmektedir.